België heeft sinds kort een eigen databank met informatie over ‘Foreign Terrorist Fighters’. Het OCAD, onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten, de politie, het gerecht, enz. delen er gegevens over Belgen en personen die in ons land verblijven en die onderweg zijn naar ‘een jihadistische conflictzone’ of zijn teruggekeerd. Het oprichtingsKB preciseert nu welke gegevens er worden bewaard en wie precies toegang heeft tot de gegevens.
Gemeenschappelijke databank
De oprichting van de databank ‘Foreign Terrorist Fighters’ vormt één van de regeringsmaatregelen in strijd tegen terrorisme. Het is een gemeenschappelijk project van Justitie en Binnenlandse Zaken met de bedoeling snel informatie te delen over (potentiële) jihadisten. Meteen één van de sleutelelementen om deze personen en hun acties te kunnen opvolgen, mogelijke dreigingen te beoordelen en adequaat te kunnen optreden.
De databank kreeg vorm in de zogenaamde Tweede Terrorismewet, de
wet van 27 april 2016. En zit ondertussen al geruime tijd in testfase. Het langverwachte KB van 21 juli 2016 maakt de oprichting officieel. En formaliseert welke informatie in de databank wordt geregistreerd, hoe dat gebeurt en wie de gegevens mag raadplegen.
Foreign Terrorist Fighters
De personen die specifiek door de databank worden geviseerd zijn de foreign terrorist fighters die in België gevestigd zijn of die hier verbleven - al dan niet met Belgische nationaliteit - en die zijn afgereisd naar jihadistische conflictzone om er zich aan te sluiten bij of om (actieve of passieve) steun te verlenen aan groeperingen die terroristische activiteiten uitvoeren of ondersteunen, er vanuit ons land naar op weg zijn of zijn teruggekeerd. Daarnaast zal de databank ook gegevens opnemen van personen die ‘gewild of ongewild’ werden verhinderd om naar zo’n zone af te reizen, of die de intentie hebben om te vertrekken. En van personen die nog niet aan deze criteria beantwoorden, maar voor wie er bepaalde aanwijzingen bestaan dat ze als foreign terrorist fighter zouden kunnen worden beschouwd.
Het KB is daarbij erg duidelijk over wat als ‘jihadistische conflictzone’ moet worden beschouwd. Het gaat om ‘het grondgebied waarop strijd wordt geleverd om een stellingname binnen het islamitische geloof op een gewelddadige manier te propageren, op te leggen of te beschermen’ dat wordt afgebakend door de Nationale Veiligheidsraad.
Verdeling toegangsrechten
Het toegangsrecht is onderverdeeld in gradaties
| • | Categorie 1: de basisdiensten die onvermijdelijk zijn voor het bestrijden van terrorisme zoals het OCAD, de politie en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zij hebben rechtstreekse toegang tot alle gegevens in de databank. En zijn verplicht om gegevens in de databank te registeren via informatiefiches; |
| • | Categorie 2: de partnerdiensten op het gebied van terrorisme die zelf relevante gegevens verwerken. Zij hebben via ‘rechtstreekse bevraging’ toegang tot de persoonsgegevens en informatie in de databank. Als het bestaan van gegevens over een foreign terrorist fighter via rechtstreekse bevraging wordt bevestigd, dan neemt de partnerdienst onmiddellijk contact op met één van de basisdiensten. Ook deze diensten moeten de databank voeden met relevante informatie; |
| • | Categorie 3: de diensten die instaan voor justitiële begeleiding en voor de opvolging van daders zoals de Afdeling Justitiehuizen van de bevoegde diensten van de Vlaamse overheid en het Vlaams Agentschap Jongerenwelzijn. Hun toegang is beperkt tot de persoonsgegevens en de informatie van de foreign terrorist fighter voor wie de dienst zijn opdracht moet verzekeren. |
Ook burgemeesters krijgen informatie uit de databank. Al is die beperkt tot uittreksels van de inlichtingenfiches. Daarop zullen alleen gegevens staan die cruciaal zijn voor hun opdrachten op het vlak van veiligheidsbeleid.
Sleutelrol voor federale politie, OCAD en veiligheidsconsulenten
De categorieën zijn dan wel afgebakend, niet ieder personeelslid zal de informatie van de databank kunnen raadplegen. Iedere dienst moet immers een lijst opstellen van personen die toegang krijgen. Al deze personen moeten houder zijn van een veiligheidsmachtiging ‘geheim’. Elke dienst moet onder meer ‘een verantwoordelijke voor de verwerking van de gegevens’ aanduiden
Ze bezorgen deze lijst aan de beheerder van de databank, een sleutelrol die werd toevertrouwd aan de federale politie. In dat kader zal de federale politie ook waken over ‘de oplijsting van de verwerkingen die in de databank werden uitgevoerd’ en zal ze ‘persoonlijk vastgestelde veiligheidsincidenten’ melden aan het Controleorgaan op de politionele informatie, het Vast Comité van toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Comité I), de Privacycommissie, het OCAD (de operationeel verantwoordelijke van de databank) en de veiligheidsconsulenten bij de politie. Deze laatste 2 vervullen trouwens ook een sleutelrol in de werking van de databank. Het OCAD zal de geregistreerde personen bijvoorbeeld valideren als foreign terrorist fighter en de gegevens op de inlichtingenfiches beoordelen. De veiligheidsconsulenten moeten onder meer advies geven over de beveiliging van de persoonsgegevens.
22 september 2016
Het KB van 21 juli 2016 is op 22 september 2016 in werking getreden, de dag van publicatie in het Belgisch Staatsblad.
