De politie kan voortaan alleen nog naaktfouilles uitvoeren als ze die degelijk motiveren en registreren. Collectieve en systematische naaktfouilles zijn verboden. Dat blijkt uit de nieuwe, strikte regels m.b.t. naaktfouilleringen in de Wet op het Politieambt.
Naaktfouilles
Naaktfouilleringen of naaktfouilles waarbij burgers verplicht worden om zich uit te kleden zijn een erg ingrijpende vorm van politioneel optreden. Ze kunnen, krachtens
artikel 28 van de Wet op het Politieambt, plaatsvinden voor opsluiting in een cel na een bestuurlijke of gerechtelijke aanhouding, of in het kader van een gerechtelijke fouillering.
Die regels maken evenwel geen onderscheid tussen oppervlakkige geklede fouilles en naaktfouilles. Voor oppervlakkige fouilleringen is het voldoende dat er ‘redelijke gronden’ of ‘aanwijzingen zijn’, maar het overgaan tot een naaktfouille is dermate ingrijpend en risicovol dat specifieke, strikte regels noodzakelijk blijken. Het systematisch uitvoeren van naaktfouilles of wanneer ze niet noodzakelijk zijn, kan immers een schending van artikel 3 (het verbod op foltering en onmenselijke behandeling) en artikel 8 (het recht op privacy) van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens inhouden.
Ondanks het ingrijpende karakter en de risico’s, is de politie vandaag ook niet verplicht om gegevens bij te houden over het aantal naaktfouilles die ze uitvoert, de aanleiding ervoor en de resultaten ervan.
Noodzakelijk en proportioneel
Een politieambtenaar kan beslissen om een naaktfouille uit te voeren (in fasen of volledig) indien
| • | er individuele aanwijzingen zijn die dit noodzakelijk maken; en |
| • | wanneer het te bereiken doel niet verwezenlijkt kan worden door een onderzoek van de kledij en het betasten van het lichaam, of door het gebruik van een metaaldetector of ieder ander technisch middel. |
De naaktfouille wordt uitgevoerd volgens de richtlijnen en onder de verantwoordelijkheid van een officier van bestuurlijke of gerechtelijke politie.
Gradueel ontkleden
De ontkleding moet gradueel, in fasen, gebeuren, door eerst het bovenlichaam te ontbloten en vervolgens, nadat de persoon zich opnieuw heeft kunnen aankleden, het onderlichaam te ontbloten.
De graad van ontkleding moet legitiem en redelijk zijn en in verhouding staan tot de gezochte voorwerpen of stoffen.
Dwang
Wanneer iemand weigert om zich vrijwillig aan een naaktfouille te onderwerpen,
kan de officier van bestuurlijke of gerechtelijke politie opdracht geven tot het gebruik van dwang om over te gaan tot de ontkleding van de betrokkene.
Zowel systematische als collectieve fouilleringen met volledige ontkleding zijn verboden.
Bijkomende voorwaarden
Naaktfouilles – al dan niet met het oog op het uitwendig schouwen van de openingen en de holten van het lichaam – moeten voldoen aan volgende bijkomende voorwaarden:
| • | de fouillering gebeurt in een gesloten ruimte, in afwezigheid van onbevoegde derden; |
| • | de fouillering wordt uitgevoerd door 2 of meer politieambtenaren van hetzelfde geslacht als de te fouilleren persoon (er zijn evenwel slechts zo veel personen aanwezig als strikt noodzakelijk); |
| • | de te fouilleren persoon die vrijwillig de fouille ondergaat wordt niet aangeraakt; |
| • | de fouillering gebeurt met eerbied voor de waardigheid van de te fouilleren persoon, heeft geen tergend karakter en duurt niet langer dan strikt noodzakelijk is. |
Minderjarigen
Minderjarigen kunnen slechts onderworpen worden aan een naaktfouille na een gerechtelijke vrijheidsbeneming en mits toestemming van de procureur des Konings.
Motiverings- en registratieplicht
Elke fouillering, met volledige ontkleding, moet gemotiveerd worden en die motivatie moet aan de persoon die deze dwangmaatregel ondergaat meegedeeld worden.
De fouilles moet bovendien geregistreerd worden in het proces-verbaal en desgevallend in het register van de vrijheidsberovingen.
In werking: 4 december 2023.
