Vanaf 1 oktober 2019 zal iedereen die als gemeenschapswacht aan de slag wil, moeten slagen in het eindexamen van de opleiding gemeenschapswacht. Op dit moment is dat niet nodig en is men alleen verplicht om aan het examen deel te nemen. Een onlogische regel vindt de wetgever nu: het kan niet dat mensen worden gemachtigd om de functie uit te oefenen zonder te hebben bewezen de nodige basisregels onder de knie te hebben. Een absolute must, zeker in het licht van de nieuwe bevoegdheden die de gemeenschapswachten er de voorbije jaren hebben bijgekregen, klinkt het.
Ruimer takenpakket
Sinds het ontstaan van de functie in 2007 heeft de wetgever het pakket opdrachten van de gemeenschapswachten aanzienlijk uitgebreid. Waar ze 10 jaar geleden een voornamelijk preventieve rol speelden met onder meer de taak om mensen te sensibiliseren m.b.t. veiligheid en criminaliteitspreventie, hebben de gemeenschapswachten nu ook een interveniërende rol. Zo mogen ze sinds 2014 bijvoorbeeld effectief tussenkomen bij verbale conflicten (zonder geweld te gebruiken). Er werd ook een nieuwe categorie gemeenschapswachten ingevoerd met vaststellende rol: de gemeenschapswacht-vaststellers. Maar ook de plaatsen waar de gemeenschapswachten hun bevoegdheden kunnen uitoefenen werden doorheen de jaren verder uitgebreid. Optreden is niet langer beperkt tot openbare plaatsen of openbare wegen van de gemeenten of plaatsen waar een overheidsevenement plaatsvindt. Gemeenten kunnen gemeenschapswachten inzetten op àlle plaatsen van het openbaar domein die publiek toegankelijk zijn (gemeentehuizen, onthaal en parkings van ziekenhuizen, gemeentelijke sportcomplexen, enz.). Met in het verlengde daarvan een nieuwe basisopleiding op al de aanpassingen is afgestemd.
Examen niet verplicht
Het sluitstuk van deze opleiding is nog steeds een examen. Slagen in het examen is echter niet nodig om de functie van gemeenschapswacht te mogen uitoefenen. De Wet Gemeenschapswachten eist alleen dat een kandidaat minstens 50% van de punten behaalt voor ieder vak en minstens 60% van de punten voor het totaal van de vakken "om de opleiding tot gemeenschapswacht-vaststeller aan te vatten. In het andere geval is hij slechts gemachtigd om de functie van gemeenschapswacht uit te oefenen." En dat is volgens de wetgever niet logisch binnen het huidige takenpakket van de gemeenschapswachten.
Minstens de helft van de punten
De opleidingsvereisten worden daarom aangepast: slagen in het examen wordt een jobvereiste. Kandidaten zullen voor ieder gedoceerd vak minstens 50% van de punten moeten behalen om de functie van gemeenschapswacht te mogen uitoefenen.
Wie daar niet van de eerste keer in slaagt, kan een herkansing vragen. Via een later KB zal duidelijk worden hoe men dat moet doen.
Tekort aan gemeenschapswachten
Met de slaagverplichting grijpt de wetgever terug naar de situatie van 2007. Oorspronkelijk waren kandidaten immers wel verplicht om te slagen in het examen, maar die vereiste werd niet veel later geschrapt omdat er een tekort was aan gemeenschapswachten én om de functie toegankelijker te maken in het kader van het doelgroepenbeleid.
Vanaf 1 oktober 2019
De wet van 30 juli 2018 treedt in werking op 1 oktober 2019. Dat geeft de steden en de gemeenten én de toekomstige gemeenschapswachten voldoende tijd om zich aan te passen en huidige selectieprocedures niet te doorkruisen.
Wat met niet-geslaagde gemeenschapswachten die al aan het werk zijn?
De wetgever wil onrust voorkomen bij de gemeenschapswachten die al in dienst zijn maar destijds niet slaagden in het examen. Zij zullen de opleiding, noch het examen opnieuw moeten afleggen. Men gaat er immers van uit dat deze personen intussen voldoende kennis hebben opgedaan op het terrein. De slaagverplichting heeft dus alleen betrekking op zij die de opleiding gemeenschapswacht aanvatten na de inwerkingtreding van de wet.
Bij publicatie sloop een klein foutje in deze bepaling. Er wordt immers gesproken over de ‘inwerkingtreding van de wet van 19 juli 2018’, terwijl de huidige wijzigingswet de datum van 30 juli 2018 draagt… We verwachten een erratum om dit recht te zetten.
Bron:
Wet van 30 juli 2018 tot wijziging van de wet van 15 mei 2007 tot instelling van de functie van gemeenschapswacht, tot instelling van de dienst gemeenschapswachten en tot wijziging van artikel 119bis van de nieuwe gemeentewet, wat de opleiding betreft, BS 12 september 2018.
