De politie zal zich voor het gebruik van camera’s niet langer moeten beroepen op de Camerawet. Voortaan bevat de Wet op het Politieambt een eenduidig en specifiek kader, zowel voor het gebruik van camera’s in het kader van de opdrachten van bestuurlijke politie als binnen opdrachten van gerechtelijke politie. De bepalingen treden in werking op 25 mei 2018. Voor politiecamera’s die voor die datum al in gebruik waren, is een overgangsperiode van een jaar voorzien.
Camerawet te beperkend
De Camerawet is al van bij het begin van toepassing op het gebruik van camera’s door politiediensten in het kader van hun opdrachten van bestuurlijke politie en gerechtelijke politie. Er is immers geen andere wetgeving die dit regelt, wat bijvoorbeeld wel het geval is voor camera’s die gebruikt worden in het kader van de bijzondere opsporingsmethodes. De dagelijkse praktijk en opeenvolgende evaluaties van de Camerawet hebben echter aangetoond dat de algemene regels moeilijk toe te passen zijn op de specifieke gebruiksnoden van de politiediensten. De wetgever heeft er dan ook voor gekozen om in de Wet op het Politieambt een bijzondere regeling op te nemen voor het gebruik van vaste en mobiele camera’s door de politiediensten.
Om rekening te houden met toekomstige videobewakingsmiddelen is gekozen voor een technologisch neutrale tekst, die op alle camera’s betrekking heeft. De wet zal dus niet altijd moeten worden gewijzigd als er nieuwe technologieën op de markt komen.
Verhuis naar Wet op het Politieambt
De Wet op het Politieambt regelt voortaan het gebruik van alle types van camera’s door de politiediensten: vaste camera’s, mobiele camera’s, intelligent of niet. De wet voorziet regels voor zowel de toestemming tot plaatsing en het gebruik van de camera’s als de verwerking van de verzamelde gegevens. Er zijn ook een beperkt aantal gevallen van niet-zichtbaar gebruik van camera’s voorzien, met bijzondere toestemmingen en controlemechanismen. Speciale aandacht ging uit naar de omschrijving van een kader voor het gebruik van de gegevens die door ANPR-camera’s verzameld worden.
Om dit alles te kunnen vatten is de structuur van de wet grondig gewijzigd. Hoofdstuk IV is vernummerd in hoofdstuk III, een hoofdstuk dat zich beperkt tot het opsommen van de politieopdrachten. De uitvoeringsvormen en -voorwaarden worden geregeld in een nieuw hoofdstuk IV, getiteld ‘de algemene vorm en voorwaarden van uitvoering van de opdrachten’. Dit nieuwe hoofdstuk IV is verder opgedeeld in afdelingen.
Zichtbare camera’s
De eerste afdeling gaat over het zichtbaar gebruik van camera’s door de politiediensten. Hierbij worden zowel de klassieke camera’s gevat, als de ANPR-camera’s, bodycams, drones, camera’s gemonteerd op voertuigen of helikopters en thermische camera’s. Elk cameratype heeft zijn eigen voorwaarden.
Let op: de camera’s waarvan het gebruik en de plaatsing door bijzondere wetgeving wordt geregeld, worden hier niet beoogd. Denk aan
artikel 62 van de Wegverkeerswet (vaststelling van verkeersovertredingen met camera’s). Deze bepalingen blijven dus onverminderd van toepassing.
De bepalingen uit deze afdeling zijn wel van toepassing als de politiediensten, met toepassing van de Camerawet of een andere wet, in real time toegang krijgen tot de bewakingscamera’s geplaatst door andere verantwoordelijken voor de verwerking, en ze de beelden in hun eigen servers kunnen registreren en bewaren.
Naast gebruiks- en plaatsingsvoorwaarden wordt dieper ingegaan op de toelatingscriteria voor zichtbaar cameragebruik. Politiezones hebben de voorafgaande principiële toestemming nodig van de gemeenteraad. De diensten van de federale politie moeten toestemming krijgen van de minister van Binnenlandse Zaken (of diens gemachtigde). De procedures hiervoor zijn uitvoerig beschreven. De wet geeft ook uitdrukkelijk aan wie de beslissing neemt over het uiteindelijke gebruik van de camera’s.
| • | Verwerking, bewaring en registratie |
De wetgever concretiseert ook de verwerking en de bewaring van de verzamelde gegevens. Er is bijvoorbeeld voorzien dat de gegevens in principe maximaal 12 maanden mogen worden bewaard.
Politiediensten worden verplicht om een digitaal register bij te houden over hun cameragebruik. De federale politie zal ook een nationaal register bijhouden met de geolocaties van alle vaste camera’s die door de politiediensten worden gebruikt.
De wet voorziet ook in de creatie van een vierde categorie politionele gegevensbanken. Naast de basisgegevensbanken, de bijzondere gegevensbanken en de gemeenschappelijke gegevensbanken zijn er nu ook de technische gegevensbanken. Dat zijn verzamelplaatsen voor gegevens met persoonlijk karakter van technische aard, afkomstig uit technische tools. Op dit moment wil de wetgever een technische gegevensbank ingevolge het gebruik van intelligente camera’s voor automatische nummerplaatherkenning en intelligente systemen voor automatische nummerplaatherkenning.
Niet-zichtbare camera’s
Het niet-zichtbaar gebruik van camera’s door de politiediensten vormt een aparte afdeling in hoofdstuk IV. Algemeen geldt dat de regels voor het gebruik van zichtbare camera’s van toepassing zijn wanneer de afdeling over het niet-zichtbare gebruik geen tegengestelde regel voorziet. En ook hier worden de zaken die geregeld zijn in andere wetten, niet beoogd. Het gaat hier dan voornamelijk over het gebruik van camera’s in het kader van de bijzondere opsporingsmethodes. Het is niet de bedoeling om de regels die voorzien zijn door het Wetboek van Strafvordering, te omzeilen.
De wet onderscheidt verschillende categorieën van niet-zichtbaar cameragebruik, elk met andere voorwaarden:
- niet-zichtbaar gebruik omwille van bijzondere omstandigheden;
- niet-zichtbaar gebruik voor de voorbereiding van acties van gerechtelijke politie die gedekt zijn door een mandaat van de procureur des Konings of de onderzoeksrechter;
- niet-zichtbaar gebruik in het kader van gespecialiseerde beschermingsopdrachten van personen;
- niet-zichtbaar gebruik in het kader van de overbrenging van aangehouden of vastgehouden personen.
| • | Registratie en bewaringsduur |
De basisregel is identiek aan die van het zichtbare gebruik. Er geldt dus ook hier een maximale bewaartermijn van 12 maanden, behalve als de gegevens worden verwerkt in een operationele politionele gegevensbank waarvoor een andere termijn is voorzien in de Wet op het Politieambt. een kortere termijn is voorzien bij de voorbereiding van acties van gerechtelijke politie en de ordehandhaving tijdens deze acties, de gespecialiseerde opdrachten van persoonsbescherming en de overbrenging van gedetineerden.
Het gebruiksregister van de camera’s voorzien in de afdeling over het zichtbaar gebruik van camera’s zal eveneens een afdeling bevatten betreffende het niet-zichtbaar gebruik. Alle toezichthoudende overheden, alsook de overheden van bestuurlijke en gerechtelijke politie zullen dus eveneens een zicht kunnen hebben op het niet-zichtbaar gebruik van camera’s.
