De Vlaamse regering wil het beleid en de inspanningen ter preventie van gewelddadige radicalisering, extremisme, terrorisme en polarisatie een meer duurzame en structurele basis geven. Om die doelstelling vorm te geven zijn een aantal principes nu decretaal verankerd. Zo is iedere nieuwe Vlaamse regering voortaan verplicht om binnen een jaar na haar aantreden een geïntegreerd actieplan voor de komende 5 jaar op te stellen ter preventie van gewelddadige radicalisering, extremisme, terrorisme en polarisatie.
Gewelddadige radicalisering
Een tiental jaar geleden kwam de problematiek van gewelddadige radicalisering vooraan op de Vlaamse politieke agenda. Met in 2015 de eerste Vlaamse stappen om invulling te geven aan een preventiebeleid. In dat kader werd onder meer een omzendbrief gericht aan alle lokale besturen over de aanpak van ‘foreign terrorist fighters’. Steden en gemeenten werden aangemoedigd om lokale integrale veiligheidscellen (LIVC-R's) op te richten. Binnen deze LIVC-R's kunnen verschillende instanties zoals de politie, hulpverlening en onderwijs samenwerken om informatie uit te wisselen over potentieel risicovolle situaties en/of individuen. Deze inspanningen werden verder versterkt door opeenvolgende actieplannen, waarvan het huidige 'Actieplan ter preventie van gewelddadige radicalisering, extremisme, terrorisme en polarisatie' nog loopt tot en met 2024.
Structurele basis
De problematiek is intussen echter inherent aan onze samenleving waardoor de aanpak een meer structurele en duurzame basis vereist via decretale verankering. Hierin wordt voorzien via het ‘Decreet over het Vlaamse beleid voor de preventie van gewelddadige radicalisering, extremisme, terrorisme en schadelijke polarisatie van 22 maart 2024’.
De tekst voorziet in een structureel kader voor de afbakening, coördinatie en ondersteuning van het beleid. De decreetgever bepaalt hoe het Vlaamse beleid ter preventie van gewelddadige radicalisering, extremisme, terrorisme en schadelijke polarisatie vorm krijgt en wat men ermee wil bereikt. Zowel de reikwijdte en doelstellingen van dit beleid als de essentiële (rand)voorwaarden voor effectiviteit en de organisatorische en ondersteunende structuren komen in het decreet aan bod. Het decreet bepaalt daarnaast ook de ondersteuningsstructuur voor lokale besturen.
Preventiebeleid
Het decretale doel van het beleid is drieledig, waarvan de eerste 2 sporen preventief zijn en het derde spoor curatief:
| • | via gepaste maatregelen en acties die schadelijke polarisatie bestrijden, wordt voorkomen dat Vlaamse burgers zodanig radicaliseren dat zij bereid zijn het gebruik van geweld te aanvaarden; |
| • | via tijdige detectie en opvolging wordt voorkomen dat burgers overgaan tot het gebruik van geweld; |
| • | met gewelddadig geradicaliseerde burgers wordt geprobeerd tot disengagement te komen en recidive te voorkomen. |
Het Vlaamse beleid focust daarbij op de verscheidenheid van vormen van gewelddadige radicalisering en extremisme.
Vijfjaarlijks actieplan
Eén van de belangrijkste nieuwigheden uit het decreet is de verplichting voor elke nieuwe Vlaamse regering om binnen een jaar na haar aantreden een geïntegreerd actieplan voor de komende 5 jaar op te stellen ter preventie van gewelddadige radicalisering, extremisme, terrorisme en polarisatie.
Dat plan bevat de beleidsdoelen voor élk relevant beleidsdomein, de concrete acties die moeten worden genomen om die doelen te realiseren, het tijdspad voor de uitvoering van die acties en de middelen en instrumenten die nodig zijn.
Het plan vertrekt vanuit een recente beleidsanalyse. De regering moet die analyse binnen de 6 maanden na haar aantreden klaar hebben.
In werking: te bepalen door de Vlaamse regering. Uit de memorie van toelichting blijkt dat wordt gestreefd naar een inwerkingtreding op 1 september 2024.
