België is klaar voor de invoering van het versterkte Schengeninformatiesysteem (SIS). Op het terrein en nu ook op wetgevend gebied. De zogenaamde SIS-wet tot omzetting van de Europese SIS-verordeningen van 2018 is op 9 maart 2023 in het Belgisch Staatsblad verschenen. De tekst verduidelijkt het gebruik van het systeem door de Belgische overheidsdiensten in het kader van grenscontroles, de repatriëring van derdelanders die hier illegaal verblijven en de algemene politiële en justitiële samenwerking in strafzaken.
SIS
Het Schengeninformatiesysteem (SIS) is een gecentraliseerde informatiedatabank op Europees niveau die de bevoegde nationale autoriteiten in de lidstaten (denk aan grenswachters, politie, douaneautoriteiten en immigratieautoriteiten) ondersteunt in de uitvoering van hun taken. Het systeem bevat onder meer gegevens over personen aan wie de toegang of het verblijf in het Schengengebied is geweigerd, informatie over personen of voorwerpen die gezocht worden in verband met misdaden en wat de nationale autoriteiten moeten doen wanneer ze die persoon of dat voorwerpen aantreffen. De bevoegde nationale autoriteiten, Europol, Eurojust en de teams bij de Europese grens- en kustwacht hebben toegangsrecht tot SIS en zijn gemachtigd om er gegevens in op te zoeken.
Optimaliseringsmaatregelen 2018
Het SIS is één van de kerntools voor de grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van veiligheid en wordt daarom regelmatig herbekeken om de doeltreffendheid te verbeteren. Zo ook in 2018, via Verordeningen
2018/1860,2018/1861en 2018/1862. Deze wijzigen moesten niet alleen de interoperabiliteit verbeteren en zorgen voor een betere gegevensbescherming, het SIS werd ook uitgebreid met nieuwe signaleringen (o.a. van onbekenden die worden gezocht in verband met een strafbaar feit en de nieuwe categorie terugkeerbesluiten). Verder werden striktere bepalingen ingevoerd m.b.t. vermiste kinderen en mensen in nood, werd van nationale instanties gevraagd extra waakzaam te zijn voor terreur (SIS-signalering in situaties die verband houden met terroristische misdrijven) en om inreisverboden voor altijd in te voeren zodat die beter kunnen worden gehandhaafd.
De nieuwigheden vereisten heel wat juridische en technische aanpassingen. Zowel op Europees niveau als op het niveau van de lidstaten. Europa koos ervoor om de aanpassingen stapsgewijs door te voeren zodat het een ononderbroken werking van het systeem gegarandeerd was. Begin dit jaar waren die wijzigingen rond en werd door de Europese Commissie een formele datum van inwerkingtreding geprikt voor het versterkte SIS. Ze kiest hierbij voor 7 maart 2023.
Versterkt SIS in België
In aanloop van die Europese opstart op 7 maart, werden ook in ons land de laatste voorbereidingen getroffen. Op het terrein én op wetgevend niveau. Op 2 maart 2023 was de SIS-wet klaar. De tekst treedt in werking op 19 maart, 10 dagen na publicatie.
De tekst bepaalt het gebruik van het versterkte SIS door de Belgische overheden. De wet duidt ook het principe en de werkwijze m.b.t. de signalering van beslissingen tot verwijdering of terugdrijving in het SIS. Daarvoor worden een reeks definities ingevoerd en basisprincipes vastgelegd. Er wordt een geheimhoudingplicht opgelegd voor de informatie die men uit het SIS haalt, en er wordt voor gebruikers in een verplichte adequate opleiding voorzien. Daarnaast worden een aantal wijzigingen doorgevoerd in de vreemdelingenwet, zoals verplichte signaleringen van verwijderings- en terugkeerbeslissingen en inreisverboden en in het kader van een gevaar voor de openbare orde of veiligheid.
Tot slot worden de diensten aangeduid die voor ons land fungeren als Nationale SIS-instantie en SIRENE-bureau (Supplementary Information Request at the National Entries). De Directie van de politionele informatie en de ICT-middelen van de Federale Politie (of desgevallend de organisatie die deze directie opvolgt bij de uitvoering van de opdrachten) zal optreden als Nationale SIS-instantie. De Directie van de internationale politiesamenwerking van de Federale Politie (of desgevallend de organisatie die deze directie opvolgt bij de uitvoering van de opdrachten) is aangeduid als SIRENE-bureau.
Tot slot zijn er nog regels m.b.t. de verwerking van de gegevens, logbestanden, statistieken en rapportage. En is voorzien in sancties bij inbreuken op de geheimhoudingsplicht.
In werking: 19 maart 2023 (10 dagen na publicatie).
