De Vlaamse justitiehuizen zullen in de toekomst op een andere manier werken. Zowel organisatorisch als inhoudelijk. In het Kaderdecreet van 26 april 2019 wordt de basis gelegd voor deze grootschalige hervorming, maar de meeste bepalingen zullen pas in de latere uitvoeringsbesluiten vorm krijgen.
Schaalvergroting
De afdeling Justitiehuizen van het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin bestaat momenteel uit een centraal bestuur, het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht (VCET) en 14 buitendiensten (‘de justitiehuizen’). Deze structuur verdwijnt. In navolging van eerdere fusies in het gerechtelijke landschap en de hulp- en dienstverlening (zorgregio’s) kiest Vlaanderen voor schaalvergroting en een maximale aansluiting bij de hervormde gerechtelijke arrondissementen: 1 centraal bestuur en 6 gedecentraliseerde diensten, waarvan 5 justitiehuizen (Justitiehuis Antwerpen, Justitiehuis Limburg, Justitiehuis West-Vlaanderen, Justitiehuis Oost-Vlaanderen en Justitiehuis Brussel-Leuven) en het VCET.
De justitiehuizen zullen wel kunnen werken met lokale afdelingen of ‘justitiehuisantennes’.
Wetenschappelijk onderbouwd werken
‘Evidence based werken’ wordt key in het beleid en de praktijk van de justitiehuizen. Dit betekent een werking die gebaseerd is op kwantitatieve en/of kwalitatieve (wetenschappelijke onderzoeks)gegevens om zicht te krijgen op de effectiviteit van interventies. Focus ligt op monitoring, rapportering, innovatie en evaluatie.
Eerstelijnsbijstand
Justitiehuizen zullen in de toekomst niet meer instaan voor de juridische eerstelijnsbijstand en het onthaal van burgers. De opdracht wordt volledig toevertrouwd aan de Commissies voor de Juridische Eerstelijnsbijstand. Focus ligt op toegankelijkheid en laagdrempeligheid. De Commissies zullen daarom hervormd worden: hun structuur én hun taken: ze zullen multidisciplinair worden samengesteld, nauw samenwerking met partners (OCMW’s, CAW’s, diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen, enz.).
Bij de hervorming zal ook extra aandacht worden besteed aan telefonische en online dienstverlening (skype, chat).
Uitvoeringsbesluiten
Het decreet geeft alleen de basis. De meeste items zullen verder worden uitgewerkt in uitvoeringsbesluiten. Daarin zal voor ieder topic een datum van inwerkingtreding worden vastgelegd.