Politiemensen die wantoestanden bij de lokale of federale politiediensten aanklagen, kunnen voortaan het beschermingsstatuut van klokkenluider krijgen. De zogenaamde Klokkenluiderswet van 15 september 2013, die een beschermingsregeling uitwerkt voor federale ambtenaren, is vanaf 17 juni 2019 van toepassing op alle personeelsleden van de geïntegreerde politie. Hier en daar zijn regels aangepast om rekening te houden met de specifieke aard van het politiestatuut.
Klokkenluiderswet
Het is de plicht van alle ambtenaren om wantoestanden of overtredingen binnen hun diensten te melden. Ambtenaren van het federale openbare ambt die de kat de bel aanbinden, worden via de Klokkenluiderswet van 15 september 2013 beschermd tegen eventuele negatieve gevolgen voor hun arbeidsvoorwaarden of arbeidsomstandigheden (ontslag, herplaatsing, enz.). Wanneer ambtenaren menen dat ze het voorwerp zijn van represailles omwille van hun melding, springen de federale ombudsmannen voor hen in de bres.
Ook voor lokale politie
De beschermingsregeling is voortaan van toepassing op al het politiepersoneel: federaal en lokaal, Calog en operationeel. Aangezien de federale politie onder de noemer ‘federale administratieve overheden’ valt, konden deze ambtenaren zich in principe al op de wet beroepen, maar daarover bestond verwarring. Bovendien hebben de federale ombudsmannen tot op vandaag geen enkele casus over het personeel van de federale politie behandeld.
Merk op: de federale wetgever maakt van de gelegenheid gebruik om de wet te updaten en de regels te optimaliseren. Er zijn dus ook nieuwigheden voor federale ambtenaren, maar daar zoomen we in dit artikel niet op in.
Melding integriteitsschending
Politiemensen kunnen een ‘veronderstelde integriteitsschending’ melden. Niet bij het Meldpunt van de federale ombudsmannen zoals de federale ambtenaren, maar bij het Vast Comité van Toezicht op de Politiediensten (Comité P).
De wet geeft een precieze omschrijving van wat als ‘veronderstelde integriteitsschending’ kan worden beschouwd en wat niet. Algemeen geldt dat de inbreuk een bedreiging vormt voor of een schending inhoudt van het algemeen belang. Nieuw: geweld op het werk en ongewenst seksueel gedrag op het werk vormen geen schendingen in het licht van de Klokkenluiderswet.
Onderzoek door Comité P
Het Comité P zal de melding onderzoeken. In principe moet het onderzoek worden afgerond binnen de 20 weken (eventueel te verlengen met max. 4 weken). Maximum 2 weken nadat het onderzoek is afgesloten, bundelt het comité haar beoordeling, standpunten en maatregelen in een onderzoeksverslag. Is er wel degelijk sprake van een inbreuk, dan wordt het verslag voor verder gevolg doorgestuurd naar de ‘hoogste hiërarchische leidinggevende’ van de betrokken overheid. Is die zelf betrokken bij de zaak, dan is de minister van Binnenlandse Zaken aan zet.
Mogelijke bescherming
Als de politieambtenaar na de melding meent dat er ten aanzien van hem maatregelen worden genomen die negatieve gevolgen hebben voor zijn arbeidssituatie, kan hij dat melden aan het Comité P. Bijvoorbeeld als hij plots wordt ontslagen, wordt overgeplaatst, promotiekansen wordt onthouden.
Het comité beslist dan om het beschermingsmechanisme in te stellen en de betrokkene op die manier gedurende 3 jaar te beschermen tegen eventuele nadelige arbeidsmaatregelen die naar aanleiding van de melding tegen hem worden genomen.
