Vlaanderen brengt kleine veranderingen aan in de integrale jeugdhulp en in de rechtspositie van de minderjarigen in die jeugdhulp. Bedoeling is om de regels beter af te stemmen op het afgesproken beleid, de GDPR en het aankomende nieuwe jeugddelinquentierecht.
Rechtspositie minderjarigen in integrale jeugdhulp
De rechtsbescherming die in het kader van de integrale jeugdhulp is voorzien voor minderjarigen, geldt voortaan ook voor minderjarigen die onder het nieuwe jeugddelinquentierecht vallen. En ook voor meerderjarigen die nog jeugdhulpverlening krijgen en meerderjarigen ten aanzien van wie een reactie loopt in het kader van het jeugddelinquentierecht.
Minderjarigen hebben toegang tot hun eigen gegevens in de bijgehouden dossiers. Voor gegevens die de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen bijhouden, wordt het recht op toegang uiterlijk gegeven op het moment waarop die een beslissing nemen. Voor gegevens die de ‘sociale dienst jeugdrechtbank’ bewaart, krijgen ze dit toegangsrecht uiterlijk bij de eerste beschikking van de jeugdrechter of het eerste vonnis van de jeugdrechtbank.
Integrale jeugdhulp
De ouders van een minderjarige of zijn opvoedingsverantwoordelijke mogen zich nu ook laten bijstaan door een vertrouwenspersoon in hun contacten met de jeugdhulp en met de sociale dienst jeugdrechtbank. Dat mag niet dezelfde persoon zijn als de vertrouwenspersoon van de minderjarige.
Het ondersteuningscentrum Jeugdzorg kan een minderjarige doorverwijzen naar het openbaar ministerie. Bijvoorbeeld als jeugdhulpverlening echt wel nodig is maar de betrokkenen die weigeren. De doorverwijzing wordt voortaan voorafgegaan door een uitnodiging tot een gesprek tussen de betrokkenen, de begeleidende consulent en de teamverantwoordelijke. Daarin worden nog eens de minimale verwachtingen besproken en wordt aangegeven hoe die bereikt kunnen worden. Als alle betrokkenen tot een akkoord komen, volgt er een engagementsverklaring.
De gerechtelijke maatregelen die de jeugdrechter of de jeugdrechtbank kan opleggen na een VOS-vordering van het openbaar ministerie, worden gemoduleerd. Alle mogelijke maatregelen worden – samen met hun maximale duur – duidelijk opgesomd in het decreet. Er zijn 14 maatregelen mogelijk. Bij uithuisplaatsing moet altijd eerst gedacht worden aan pleegzorg.
In de jeugdhulpverlening worden heel wat gegevens verwerkt. Wanneer men zijn toegangsrecht wil en kan uitoefenen, kan men zich laten bijstaan door een door het beroepsgeheim gebonden persoon. Of door de gekozen vertrouwenspersoon.
Private voorzieningen die gespecialiseerd zin in de opname of de begeleiding van minderjarigen die naar hen verwezen worden in het kader van de integrale jeugdhulp, moeten daarvoor voortaan een erkenning hebben. De erkenningsvoorwaarden zijn vooral kwalitatieve eisen. De voorzieningen krijgen de uitdrukkelijke toestemming om gezondheids- en gerechtelijke gegevens van hun personeel te verwerken, op basis van een uittreksel uit het strafregister en een medisch attest.
Inwerkingtreding
Het nieuwe wijzigingsdecreet van 15 maart 2019 treedt grotendeels in werking op 14 april 2019. De regels rond de modulering van de gerechtelijke maatregelen treden pas in werking op de datum die de regering vastlegt.
