Vlaamse gemeentebesturen kunnen geen vergoedingen vragen voor politieprestaties, noch in het kader van bestuurlijke politie (aangezien er nog steeds geen uitvoeringsbesluit werd gepubliceerd), noch in het kader van gerechtelijke politie (uitdrukkelijk verbod). In de nieuwe ‘Omzendbrief gemeentefiscaliteit’ die voor de gemeentebesturen als handleiding dient voor de heffing van gemeentebelastingen, is de zogenaamde ‘combitaks’ daarom geschrapt. Dat is een belasting die lokale besturen kunnen opleggen aan personen die vervoerd moeten worden in een politievoertuig, bijvoorbeeld nadat ze opgepakt zijn voor verstoring van de openbare orde.
Let wel: in afwachting van het vereiste KB m.b.t. de politieprestaties bestuurlijke politie, heeft de wetgever voor bepaalde gemeenten artikel 223bis van de Nieuwe Gemeentewet hernomen waardoor ze individuele politieprestaties bepaald door de gemeenteraad kunnen doorrekenen aan personen en rechtspersonen. Meer toelichting verderop in dit bericht.
Omzendbrief gemeentefiscaliteit
De Belgische grondwet garandeert de fiscale autonomie van de gemeenten. In principe mogen ze om het even welke materie belasten wanneer ze dat budgettair of beleidsmatig nodig achten, zolang ze daarbij de wet niet schenden en voor zover de belastingen niet strijdig zijn met het recht of het algemeen belang. De ‘Vlaamse Omzendbrief Gemeentefiscaliteit’ moet de gemeentebesturen helpen bij de vestiging en inning van hun belastingen. De tekst biedt een overzicht van de regelgeving en geeft toelichting over de rechtsgrond van de fiscale bevoegdheid, specifieke belastingmateries en de procedures van vestiging, invordering en geschillenregeling.
De brief bestaat sinds het jaar 2000, maar is nu aan zijn vierde versie toe. Door talrijke aanpassingen in de Vlaamse en federale regelgeving - denk aan de recente hervorming bestuurlijk toezicht via Vlaams Decreet Lokaal bestuur en de grotere aandacht voor duurzaamheid en groene energie binnen de fiscale politiek) was de
versie van 2011 niet meer up-to-date.
Omzendbrief KB/ABB 2019/2 legt ook een aantal nieuwe klemtonen: lokale besturen moeten maximaal rekening houden met het beleid van de centrale overheden (belang klimaat en evenwichtige bedrijfsbelastingen); retributies en belastingen worden helderder van elkaar onderscheiden, belang om belastingen te motiveren wordt extra benadrukt, enz.
En ook met betrekking tot de specifieke belastingen zijn er wijzigingen t.o.v. 2011. We stippen hieronder de nieuwigheden aan m.b.t. de belastingen/retributies die van belang zijn binnen het domein politie. Een belangrijk algemeen aandachtspunt is dat geen richtinggevende tarieven meer worden vermeld. De gemeenten bepalen autonoom binnen de grenzen van de redelijkheid hun tarieven en vrijstellingen.
Daarmee spreken de Vlaamse en federale regelgever zich evenwel enkel uit over de besluiten die de gemeenteraad in een ééngemeentezone neemt met betrekking tot de politiezone en niet over de besluiten die de gemeenteraad neemt op basis van haar eigen fiscale bevoegdheid. Voor dergelijke belastingen is enkel de Vlaamse regelgever bevoegd, zoals de combitaks.
Combitaks geschrapt
De zogenaamde ‘combitaks’ wordt geschrapt als mogelijke gemeentebelasting. De omzendbrief 2011 voorzag een uitzondering op het heffen van vergoedingen/belastingen voor politieprestaties voor ‘het vervoer van personen met een politievoertuig’. Daar wordt evenwel van afgestapt. Voor gerechtelijke aanhoudingen mag immers geen vergoeding worden aangerekend. De kosten van overbrenging binnen het Rijk van verdachten, beschuldigden en veroordeelden en van de personen die ter beschikking van de regering zijn gesteld, zijn in alle gevallen ten laste van de Staat, zonder dat ze verhaald kunnen worden op de veroordeelde partijen. En in het kader van opdrachten van bestuurlijke politie blijft het vereiste KB uit.
Andere aandachtspunten
| • | Ruimingskosten en herstel schade |
Ruimingskosten en kosten voor het herstel van schade kunnen wel op de betrokkene worden behaald. Hiervoor kan een reglement voor derden worden opgemaakt. Maar als de betrokkene al gesanctioneerd wordt voor de vervuiling en/of de schade of voor het misdrijf dat eraan ten grondslag ligt, mogen de ruimingskosten en herstelkosten geen bijkomende sanctie uitmaken. De aangerekende kosten mogen daarom alleen kostendekkend zijn en geen administratiekosten omvatten.
| • | Veiligheid en openbare orde |
De kosten voor veiligheid en openbare orde worden bekostigd uit de middelen van de hulpverleningszone. Volgens de omzendbrief van 2011 vormden de kosten nog verplichte uitgaven van de gemeente die moesten gedekt worden ‘door de algemeenheid van de ontvangsten’.
| • | Belastingen of retributies op het parkeren |
Hoewel de mogelijkheid reeds in 2011 bestond, werd in de omzendbrief uit 2011 niets vermeld over overdrachten van het parkeerbeheer naar een autonoom gemeentebedrijf of een concessionaris. In de nieuwe omzendbrief is dit wel opgenomen.
| • | Afgifte van identiteitsdocumenten |
Met de gemeentelijke retributies voor de afgifte van identiteitsdocumenten wordt de kostprijs voor de aanmaak van de documenten doorgerekend aan de burger, eventueel vermeerderd met een kleine retributie voor de afgifte van de kaart. Een afwijkende regeling werd in 2017 ingevoerd voor de afgifte van A-kaarten (de zogenoemde ‘vreemdelingentaks’). De mogelijkheden en beperkingen van deze vergoeding worden in de nieuwe omzendbrief toegelicht.
