België heeft het Verdrag van de Raad van Europa tegen de handel in menselijke organen bekrachtigd, dat werd gesloten te Santiago de Compostella op 25 maart 2015. De Raad van Europa wil de strijd tegen organenhandel efficiënter voeren en daarbij een grotere eenheid tussen zijn leden creëren. Daarvoor bepaalt het verdrag enkele nieuwe strafbaarstellingen, voorziet het een bescherming van de slachtoffers en wil het de nationale en internationale samenwerking verbeteren, ook met niet-lidstaten, met onder andere een nieuw toezichtsmechanisme.
Specifieke strafbaarstellingen
De staten die partij zijn bij het verdrag moeten volgende handelingen strafbaar stellen, als ze met opzet worden gedaan.
| • | Het wegnemen van organen tegen betaling of zonder toestemming (artikel 4): die handelingen zijn in België al strafbaar gesteld. |
| • | Het gebruik van het onwettig weggenomen orgaan ‘voor inplanting of andere doeleinden’ (artikel 5): België had al een gedeeltelijke strafbaarstelling, maar breidt de doelen uit naar ‘transplantatie of gebruik voor andere doeleinden’. |
| • | De illegale benadering en werving (artikel 7, § 1) en het aanbod van en het verzoek om onterechte voordelen (artikel 7, § 2 en 3): die bepaling doelt op de orgaanmakelaars ("brokers") en de ronselaars ("kidney hunters"), België concretiseert haar strafbaarstellingen om het straffen te vergemakkelijken. |
| • | De voorbereiding, de preservatie, de opslag, het vervoer, de overbrenging, de ontvangst, de invoer en de uitvoer van dat orgaan (artikel 8): dat artikel vereist geen specifieke strafbaarstellingen, maar België voegt een strafbaarstelling in het Strafwetboek in die alle handelingen bedoeld in artikel 8 op eenduidige wijze bestraft. |
Bescherming van de rechten van slachtoffers
De partijen moeten zorgen voor 3 garanties om de rechten van de slachtoffers te beschermen.
| • | Erop toezien dat de slachtoffers toegang hebben tot de informatie die relevant is voor hun zaak en die nodig is voor de bescherming van hun gezondheid en andere betrokken rechten. |
| • | De slachtoffers bijstaan bij hun lichamelijk, psychologisch en sociaal herstel. |
| • | In het nationale recht voorzien dat de slachtoffers recht hebben op een schadeloosstelling van de daders van de strafbare feiten. |
Het Belgische recht is op dat vlak conform.
Specifiek toezichtsmechanisme
Het Verdrag creëert een nieuw toezichtsmechanisme, het Comité van de Partijen.
Het Comité is samengesteld uit vertegenwoordigers van de partijen bij het verdrag en wordt bijeengeroepen door de secretaris-generaal van de Raad van Europa.
Het houdt toezicht op de toepassing van het verdrag. Het reglement van orde van het Comité van de Partijen omschrijft de evaluatieprocedure voor de uitvoering van het verdrag. Er wordt daarbij gekozen voor een multisectorale en multidisciplinaire aanpak. Daarnaast bevordert het de verzameling, de analyse en de uitwisseling van informatie, ervaringen en goede handelwijzen tussen de staten om hen te versterken om de handel in menselijke organen te voorkomen en bestrijden.
Het Comité komt bijeen wanneer minstens 1/3 van de partijen of de secretaris-generaal daarom verzoekt. De 1ste vergadering vindt plaats binnen een jaar na de inwerkingtreding van dit verdrag nadat de 10de ondertekenaar het verdrag heeft bekrachtigd.
Inwerkingtreding: 1 juni 2022.
