De Proefbank voor Vuurwapens staat voor een grondige hervorming. Ten laatste op 1 januari 2019 wijzigt zowel de structuur als de werking van de instelling. Met een volledig nieuwe Kaderwet als basis. De huidige regelgeving van 1888 is immers verouderd, onvoldoende transparant en onduidelijk.
Autonome instelling van openbaar nut
Belangrijkste nieuwigheid is allicht de nieuwe structuur. De proefbank zal volgend jaar de vorm aannemen van een ‘autonome instelling van openbaar nut met rechtspersoonlijkheid’. De
wet van 16 maart 1964 betreffende de controle op sommige instellingen van openbaar nut zal van toepassing zijn, meer concreet de bepalingen die gelden voor instellingen van openbaar nut van categorie C. Zoals de vereisten op het gebied van financiële transparantie. De proefbank zal onder meer een verslag over de werkzaamheden en de begroting aan de ministers van Financiën, Economie en Justitie moeten voorleggen. De rekeningen zullen door de ministers ook aan het Rekenhof moeten worden toegezonden voor toezicht.
Op deze manier zal de Proefbank dus verplicht worden om transparant te zijn, zowel over de activiteiten als over haar financiële toestand en begroting. Iets wat door de huidige regelgeving niet is voorzien.
Naast de verplichtingen op vlak van transparantie heeft het statuut als instelling van openbaar nut, categorie C, nog andere implicaties voor de werking van de Proefbank. Er kan onder meer directe controle worden uitgeoefend door de ministers (benoeming van één of meerdere regeringscommissarissen).
Bestuur
Ook de interne structuur en werking wordt omgegooid. De proefbank krijgt 2 onderscheiden, onafhankelijke leidinggevende organen: een raad van bestuur en een directeur. De directeur zal de vergaderingen van de raad van bestuur nog mogen bijwonen, maar is niet langer stemgerechtigd.
Waar in 1888 de zogenaamde wapenmeesters (onder andere gekozen door de wapenhandelaars) een voorname rol kregen in het bestuur van de Proefbank, wordt in de nieuwe wet gekozen voor een meer evenwichtige samenstelling. De economisch belanghebbende sectoren waaronder de wapenhandelaars vallen, zullen nog steeds vertegenwoordigd zijn, maar op een ‘andere, meer onafhankelijke manier’.
In de toekomst zal de raad van bestuur bestaan uit:
| • | 3 leden die de representatieve belanghebbende economische sectoren vertegenwoordigen, waarvan er ten minste 1 de wapenfabrikanten vertegenwoordigt; |
| • | 4 onafhankelijke leden op gezamenlijke voordracht van de ministers van Economie en Justitie. |
De onafhankelijke leden
| • | mogen geen wapenverzamelaar zijn of werknemer ervan, geen lid van een vereniging van wapenhandelaars, wapenverzamelaars of wapengebruikers; |
| • | hun verwanten tot de 2e graad zijn geen wapenhandelaars; |
| • | hebben gedurende een periode van 3 jaar voor hun benoeming geen deel uitgemaakt van he leidinggevend personeel van de Proefbank; en |
| • | hun echtgenoot, wettelijk samenwonende partner of bloed- en aanverwanten tot de tweede graad maken geen deel uit van de Raad van bestuur of het leidinggevende personeel van de Proefbank. |
De burgemeester van Luik zal niet langer van ambtshalve lid en voorzitter zijn van de raad van bestuur.
De dagelijkse leiding van de Proefbank ligt in handen van een directeur. Die werkt staat onder toezicht van de Raad van Bestuur en wordt door de Koning benoemd. Dat gebeurt niet meer op basis van een lijst opgesteld door de wapenfabrikanten.
Huidige mandaten
Aan de mandaten van de bestuurder van de Proefbank, de voorzitter, de ondervoorzitter en de wapenmeesters van de bestuurscommissie die op de datum van inwerkingtreding van de hervormingswet in functie zijn, wordt van rechtswege een einde gesteld. ze oefenen hun mandaat verder uit tot er voorzien is in hun vervanging.
Opdrachten
De opdrachten van de proefbank blijven grotendeels dezelfde als nu. Maar de omschrijving in de wet wordt gemoderniseerd. Zo zal het in de toekomst om ‘keuren en certificeren’ gaan waar nu nog wordt gesproken over ‘beproeven en stempelen’.
Hier en daar worden verduidelijkingen aangebracht. Wat betreft het toezicht op vuurwapens, onderdelen van vuurwapens en alarmwapens wordt benadrukt dat het toezicht en het opsporen taken van de politiediensten zijn en blijven. De rol van de proefbank is dus voornamelijk ondersteunend.
De wet eist ook uitdrukkelijk dat de contacten met klanten steeds in het Nederlands en in het Frans moeten kunnen plaatsvinden. Zowel de rechtstreekse contacten als de procedures en teksten die voor de klanten bestemd zijn.
Antennes buiten Luik
Tot slot zijn er ook aanpassingen wat betreft de ligging van de Proefbank. Hoewel er geen intentie is om Luik te verlaten voorziet het wetsontwerp wel de mogelijkheid om ook op andere plaatsen ‘antennes’ op te richten. De ligging moet zich dus niet langer tot 1 centrale plaats beperkingen, er kunnen ook bepaalde vestigingen elders in België worden opgericht. Een maatregel die de toegankelijkheid moet vergroten.
Uitvoeringsbesluiten
De wet van 8 juli 2018 treedt in werking op 1 januari 2019. Al kan de Koning die datum nog vervroegen. Op het moment van inwerkingtreding wordt de wet van 16 maart 1954 opgeheven.
Let op: de wet vereist nog tal van uitvoeringsbepalingen. Bovendien zal de Proefbank een nieuw huishoudelijk reglement moeten opstellen dat rekening houdt met de nieuwigheden.
