Het Vlaams Wapenhandeldecreet kreeg vorig jaar een grondige update met nieuwigheden op het gebied van doorvoer, transparantie, handhaving, controle op het eindgebruik en verplichtingen voor erkende wapenhandelaars. Voor heel wat items uit het zogenaamde ‘Optimalisatiedecreet’ waren echter nog uitvoeringsbepalingen nodig. Die zijn eind april in het Staatsblad verschenen. Ze treden in werking op 6 mei 2018. De Vlaamse regering maakt van de gelegenheid gebruik om verder uitvoering te geven aan de Conceptnota Wapenhandel van 27 november 2015 en de resterende bepalingen van het oorspronkelijke Wapenhandeldecreet van 15 juni 2012. Een hele boterham waarvan we hieronder de voornaamste zaken kort toelichten.
Vergunning bij doorvoer met overlading
De Vlaamse regering heeft de lijst met NAVO- en Wassenaarlidstaten vastgelegd waarnaar (bijkomend aan EER-lidstaten) doorvoer met overlading wordt vrijgesteld van vergunning. Concreet geldt de vrijstelling nu voor de meeste NAVO- en Wassenaarlidstaten, maar Albanië, Mexico, Oekraïne, Rusland, Turkije en Zuid-Afrika worden nog gezien als ‘te gevoelig’. Bij die beslissing werd rekening gehouden met geldende beperkende maatregelen, de algemene toepassing van de uit- en doorvoercriteria, het exportcontrolebeleid en de behandeling van vergunningsaanvragen tijdens de voorbije jaren (zowel op Vlaams als op Europees niveau). Voor de 6 gevoelig landen blijft bij doorvoer met overlading dus systematisch een vergunning nodig. Dit hoeft niet te leiden tot systematische vergunningsweigeringen. Het moet geval per geval worden beoordeeld.
Eindgebruikersverklaring
De eindgebruikersverklaring is verder uitgewerkt. Het Wapenhandeldecreet schrijft immers voor dat een vergunningsaanvrager verplicht is om bij zijn aanvraag een verklaring van de eindgebruiker te voegen. Voor de inhoud werd verder gebouwd op het bestaande sjabloon van de eindgebruikersverklaring dat de dienst Controle Strategische Goederen sinds 2015 hanteert.
Algemene beperkende maatregelen
De procedure voor het opleggen van algemene beperkende maatregelen door de Vlaamse regering is geconcretiseerd. De Vlaamse regering kan immers algemene beperkende maatregelen nemen en voor een bepaalde periode de uitvoer van defensiegerelateerde producten naar een bepaald land of een bepaalde gebruiker verbieden. Er wordt nu uitdrukkelijk bepaald dat de regering hierover een beslissing moet nemen als ‘college’, op voorstel van de bevoegde minister. Let wel, de dienst Controle Strategische Goederen moet vooraf advies geven.
Vergunningen en rapportering
De procedures en regels met betrekking tot vergunningen en de rapporteringsregels zijn in overeenstemming gebracht met de eigenheid van globale vergunningen. Daarmee wordt rechtstreeks uitvoering gegeven aan de conceptnota waarin wordt vooropgesteld om de relevante bepalingen met betrekking tot globale vergunningen uit het Wapenhandelbesluit ‘in overeenstemming te brengen met de eigenheid van globale vergunningen als vergunningen die worden toegekend voor een onbepaalde hoeveelheid van bepaalde defensiegerelateerde producten of productcategorieën’.
Schriftelijke bevestigingen
De geldigheidstermijn van schriftelijke bevestigingen wordt verlengd van 1 naar 3 jaar. De geldigheidsduur wordt daarmee gelijkgeschakeld met deze van vergunningen.
Certificaat
De regels met betrekking tot het certificaat van de gecertificeerde persoon zijn aangepast. Onder meer met betrekking tot de vermelding van de persoonlijke verantwoordelijke personen bij de aanvraag en afhandeling van een certificaat, het internal compliance programma van de aanvrager, en de vermelding dat (naast de Veiligheid van de Staat, de federale politie en de autoriteiten van de andere lidstaten van de EU die ter zake bevoegd zijn) ook aan de Administratie der Douane en Accijnzen advies kan worden gevraagd.
Algemene vergunningen
De voorwaarden en procedures in verband met algemene vergunningen worden geoptimaliseerd. Er wordt bijvoorbeeld duidelijk gemaakt dat algemene vergunningen ook gebruikt kunnen worden voor definitieve overbrenging van niet-essentiële onderdelen van gevoelige goederen, ook als het op het moment van de voorgenomen overbrenging vaststaat dat het eindgebruik van de defensiegerelateerde producten zich zal afspelen buiten de EU en de eindgebruiker buiten de EU op dat moment niet gekend is.
Vergunningsaanvragen defensiemateriaal
De vereiste gegevens en documenten die nodig zijn bij een bij een vergunningsaanvraag voor defensiegerelateerde producten zijn verder gespecifieerd.
Voorafgaande machtiging
De vereiste van betrouwbaarheid van de aanvrager van een voorafgaande machtiging is met het Optimalisatiedecreet uitdrukkelijk ingeschreven in het Wapenhandeldecreet. Daarbij wordt uitdrukkelijk gesteld dat rekening gehouden wordt met het interne programma tot naleving van de overbrengings- en uitvoercontroleprocedure of het uitvoerbeheerssysteem van de aanvrager en met de benoeming van een verantwoordelijk directielid. Het is dan ook logisch dat daarover verplicht gegevens en documenten moeten worden voorgelegd. Dit wordt verduidelijkt.
Strategische goederen
Het besluit omvat een aantal bepalingen die wijzigingen aanbrengen in het zusterbesluit van het Wapenhandelbesluit met betrekking tot strategische goederen. Het gaat hier echter alleen over formele aanpassingen in verband met de naamsverandering van het bevoegde departement (Departement Internationaal Vlaanderen wordt Departement Buitenlandse Zaken) en de problematiek van de beslissingsbevoegdheid over vergunningsaanvragen.
