Dat de politiediensten hun eigen specifieke kader krijgen voor cameragebruik in de Wet op het Politieambt, is misschien de meest opvallende nieuwigheid. Maar de Camerawet is ook op heel wat andere punten aangepast. De wetgever komt met nieuwe definities, zorgt voor expliciete regels bij wetsconflicten en verhoogt de boetebedragen. Er worden ook nieuwe regels toegevoegd, onder meer met betrekking tot het gebruik van mobiele bewakingscamera’s en intelligente bewakingscamera’s. Een hele boterham die vooral moet zorgen voor meer duidelijkheid en efficiëntie, zowel op papier als op het terrein.
Nieuwe definities
Heel wat definities werden gewijzigd, nieuwe definities werden toegevoegd. Zo wordt in de definitie van ‘de niet-besloten plaats’ verduidelijkt dat deze categorie de openbare wegen (steenwegen, berijdbare wegen, voetpaden, fietspaden, enz.) omvat die worden beheerd door de openbare overheden bevoegd voor het wegbeheer. In het verlengde hiervan wordt ook de definitie van de ‘publiek toegankelijke besloten plaats’ gewijzigd.
Verder wordt de definiëring van bewakingscamera aangepast en wordt een definitie van tijdelijke vaste bewakingscamera en intelligente bewakingscamera toegevoegd aan de wet.
Toepassingsgebied
Het toepassingsgebied van de wet is verduidelijkt. De wet stelt voortaan uitdrukkelijk dat de bepalingen van toepassing zijn op de plaatsing en gebruik van bewakingscamera’s, met als doel
| • | misdrijven tegen personen of goederen te voorkomen, vast te stellen of op te sporen; |
| • | overlast in het kader van artikel 135 van de Nieuwe gemeentewet te voorkomen, vast te stellen of op te sporen, de naleving van de gemeentelijke reglementen te controleren of de openbare orde te handhaven. |
Het doeleinde ‘controle van de naleving van de gemeentelijke reglementen’ werd toegevoegd om het gebruik te vatten van bewakingscamera’s om overlast vast te stellen die wordt bestraft met gemeentelijke administratieve sancties en bewakingscamera’s die worden gebruikt om te controleren of de reglementen die het mogelijk maken om de betaling van retributies te eisen worden nageleefd. Bijvoorbeeld in het kader van de controle van het betalend parkeren op de openbare weg.
De wet geldt niet voor
| • | bewakingscamera’s waarvan de plaatsings- en gebruiksmodaliteiten door of krachtens een bijzondere wetgeving geregeld zijn; |
| • | bewakingscamera’s op de werkplaats met het oog op de veiligheid en de gezondheid, de bescherming van goederen van de onderneming, de controle van het productieproces en de controle van de arbeid van de werknemer; |
| • | bewakingscamera’s geplaatst en gebruikt door de openbare inspectie- en controlediensten, uitdrukkelijk toegelaten door de wet, het decreet of de ordonnantie die hun bevoegdheden regelt, om camera’s te gebruiken of om film- of video-opnamen te maken, in het kader van hun opdrachten. |
Camerawet primeert
De wet stelt uitdrukkelijk dat de regels uit de Camerawet primeren in geval van wetsconflicten: is er sprake van bewaking door camera’s voor meerdere doeleinden waarbij verschillende wetten van toepassing zijn, maar er minstens één doel onder toepassing van de Camerawet valt, dan moeten de regels uit de Camerawet worden gevolgd. Tenminste als de betrokken bewakingscamera’s allemaal door dezelfde verantwoordelijke voor de verwerking worden gebruikt. indien er meerdere verantwoordelijke voor de verwerking eenzelfde systeem delen en onderworpen zijn aan verschillende wetgevingen, dan zal ieder zijn wetgeving toepassen.
GDPR
Op 25 mei maakt de Privacywet plaats voor de Europese verordening betreffende de gegevensbescherming (GDPR) en een nieuwe wet op de persoonlijke levenssfeer die de items regelt die op nationaal niveau moeten worden bepaald. Nagenoeg alle gebruik van bewakingscamera’s zal aan deze bepalingen onderworpen zijn. De Camerawet wordt hier dan ook op afgestemd.
Plaatsing en gebruik van vaste bewakingscamera’s in niet-besloten plaatsen
Er wordt gepreciseerd dat de verantwoordelijke voor de verwerking voor een niet-besloten plaats alleen maar een openbare overheid kan zijn.
Verder wordt een uitzondering ingebouwd op de noodzaak om een voorafgaan positief advies van de gemeenteraad te verkrijgen bij de plaatsing van vaste bewakingscamera’s in een niet-besloten plaats. Het gaat om de gevallen waarin een andere openbare overheid dan de gemeente, bevoegd voor het wegbeheer, vaste bewakingscamera’s wil plaatsen om deze weg te bewaken. Bijvoorbeeld de gewesten die bewakingscamera’s plaatsen op de autosnelwegen. In deze gevallen zou men, ook al bevindt de weg zich op het grondgebied van een gemeente, niet meer via de gemeenteraad moeten passeren. Bovendien zal de korpschef van de betrokken politiezone niet langer systematisch moeten worden geraadpleegd. Dat hangt voortaan af van de betrokken weg.
Dit onderdeel van de wet wordt ook uitgebreid met regels voor het gebruik van voorlopige of tijdelijke vaste bewakingscamera’s. Tot nog toe was er alleen een verklarende omzendbrief bij de wet met aanbevelingen over de te volgen procedure bij de adviesaanvraag aan de gemeenteraad.
Tot slot zijn er heel wat wijzigingen met betrekking tot het register dat de verantwoordelijken voor de verwerking moeten bijhouden over de beeldverwerkingsactiviteiten en de aangifte van de bewakingscamera’s.
Die wijzigingen met betrekking tot de aangifte van de bewakingscamera’s vinden we ook terug in het onderdeel dat betrekking heeft op de publiek toegankelijke besloten plaatsen en de niet voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen. De aangifte aan de Privacycommissie wordt vervangen door een schriftelijk register van beeldverwerkingsactiviteiten dat op verzoek ter beschikking wordt gehouden van de Gegevensbeschermingsautoriteit en de politiediensten. De aangifte aan de korpschef blijft behouden, maar wordt geherformuleerd.
ANPR-camera’s
De Camerawet laat het gebruik van ANPR-camera’s in een niet-besloten plaats door of in opdracht van de gemeentelijke overheden slechts toe voor 2 doeleinden:
| • | het voorkomen, vaststellen en opsporen van overlast in de zin van artikel 135 van de Nieuwe gemeentewet en artikel 3,3° van de GAS-wet; |
| • | het controleren van de naleving van de gemeentelijke reglementen inzake betalend parkeren. |
Het gebruik ervan is bovendien verbonden aan strikte voorwaarden.
Ook het gebruik van mobiele camera’s in besloten plaatsen is beperkt en verbonden aan voorwaarden. De beslissing om mobiele bewakingscamera's te gebruiken in besloten plaatsen, kan worden genomen door de verantwoordelijke voor de verwerking, alleen maar in volgende gevallen:
| • | het gebruik van mobiele bewakingscamera's in het kader van artikel 142 van de wet van 2 oktober 2017 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid; |
| • | het gebruik van mobiele bewakingscamera's op een besloten plaats, of gedeelten van deze besloten plaats, waar niemand wordt verondersteld aanwezig te zijn; |
| • | het gebruik van mobiele bewakingscamera's door een natuurlijke persoon, voor persoonlijk of huiselijk gebruik, in een niet voor het publiek toegankelijke besloten plaats |
In deze gevallen gelden een aantal verplichtingen. Denk aan het verplichte gebruik van het reglementaire pictogram, de aangifte bij de politiediensten, enz.
Intelligente camera’s
De Camerawet sprak tot nog toe niet over intelligente camera’s. Deze cameratypes worden echter steeds vaker gebruikt. Denk aan bewakingscamera’s die bewegingen of geluiden detecteren of bewakingscamera’s die gezichten of nummerplaten herkennen en gekoppeld zijn aan een databank met persoonsgegevens. Ze krijgen dan ook een plaats in de wetgeving. Maar het gebruik wordt beperkt vanuit privacyoverwegingen.
Concreet: ‘het gebruik van intelligente bewakingscamera’s gekoppeld aan registers of bestanden van persoonsgegevens is enkel toegestaan met het oog op de automatische nummerplaatherkenning, op voor waarde dat de verantwoordelijke voor de verwerking deze registers of bestanden verwerkt met inachtneming van de privacyregelgeving’.
Veiligheid besloten plaats
Er wordt een specifieke regeling ingevoerd waarbij het bij het bewaken van een besloten plaats mogelijk wordt om camera’s te richten op de perimeter rechtstreeks rond de plaats waar men de veiligheid wil garanderen door bewakingscamera’s. Het is evenwel niet de bedoeling om iedere verantwoordelijke voor de verwerking voor een besloten plaats in staat te tellen de openbare weg te filmen en toe te zien op wat er gebeurt. De basisregel is en blijft dat men zijn bewakingscamera’s richt op de plaats waar men zelf verantwoordelijk voor is, en dat als een gedeelte van de plaats die eraan grenst op de beelden verschijnt, deze tot het strikte minimum moet worden beperkt. Wetende dat het om bepaalde plaatsen nodig is om verder te gaan dan het strikte minimum door verhoogde veiligheidsrisico’s (bv. luchthavens, stations, nucleaire sites, militaire domeinen, havenfaciliteiten, SEVESO-instellingen). Om te vermijden dat er steeds een wetswijziging nodig is om een plaats of type plaats toe te voegen, zullen alle beoogde plaatsen in een KB worden vastgelegd.
Kortom: alleen voor de plaatsen in het KB zullen bewakingscamera’s kunnen worden gericht op de perimeter rechtstreeks rond deze plaats. Wat de afbakening van deze perimeter betreft, zal de verantwoordelijke voor de verwerking slechts een beslissing kunnen nemen dat hij positief advies kreeg van de bevoegde gemeenteraad. Die zal trouwens eerst de korpschef moeten raadplegen.
Hogere boetes
De wetgever voert aanzienlijk hogere boetes in voor overtredingen van de Camerawet. De bedragen waren tot nog toe veel lager dan de boetes voorzien voor overtredingen van de privacywetgeving. Een ongegrond verschil omdat aantastingen van de persoonlijke levenssfeer ten gevolge van een niet-naleving van de door de Camerawet voorziene regels even ernstig of zelfs ernstiger zijn dan de aantastingen die kunnen voortvloeien uit de niet-naleving van de privacywetgeving. De nieuwe artikelen zijn opgenomen in de strafbepalingen.
Overtredingen van artikels 9 en 10 worden voortaan bijvoorbeeld gestraft met een geldboete van 250 tot 20.000 euro. Voorheen lag die maximumstraf op 1.000 euro. Wie dan weer artikelen 5, 6, 7, 7/1, 7/2, 7/3, 8, 8/1, 8/2 overtreedt, riskeert vanaf nu een geldboete van 100 tot 10.000 euro. Dat is aanzienlijk meer dan de huidige vork van 25 tot 100 euro.
